Glimp van de hersenen Wat betekent geluk en wat produceert het?

Geluk kan niet worden gereduceerd tot een boodschappersubstantie

Tot dusver hebben wetenschappers aangenomen dat de boodschappersubstantie dopamine een centrale rol speelt in waargenomen geluk, omdat het altijd wordt bevrijd van het beloningssysteem als je een succes registreert of ergens tevreden over bent. Het laatste onderzoek laat nu zien dat het proces van geluk blijkbaar complexer is dan eerder werd gedacht. In experimenten hebben wetenschappers aangetoond dat dopamine slechts een ondergeschikte rol speelt in geluk.

Een onderzoeksteam rond Dr. Michael Lippert en promovendus Marta Brocka onderzocht aan het Leibniz Instituut voor Neurobiologie (LIN) in Maagdenburg hoe geluk kan worden gemeten. Ze gingen ervan uit dat het mogelijk zou zijn om het geluk van de dopamine-afgifte te ontdekken tijdens een MRI-beeldvormingsproces. Tijdens de testseries kwamen ze tot verrassende resultaten, die onlangs werden gepubliceerd in het tijdschrift "Neurolmage".

Wat is geluk? Wat filosofen al millennia beweren, lijkt ook een bron van controverse te zijn in de wetenschap. In elk geval heeft een Duits onderzoeksteam aangetoond wat geluk niet is: gemakkelijk te ontcijferen. (Afbeelding: S.H.exclusiv / fotolia.com)

Wat is geluk en wat is het niet?

Vanuit filosofisch oogpunt is dit het hoofdthema van talloze boeken en films. De Magdeburgse wetenschappers willen de mechanismen begrijpen die in de hersenen plaatsvinden, als je geluk hebt. Tot nu toe wordt de afgifte van de neurotransmitter dopamine beschouwd als fundamenteel voor gevoelens van geluk. De resultaten van het onderzoek geven echter aan dat een heroverweging op dit gebied nodig is.

De zichtbaarheid van geluk

Van patiënten met een depressie of verslavingen is bekend dat ze veranderingen in het beloningssysteem van de hersenen hebben. Tot nu toe gebruiken neurowetenschappers en artsen functionele magnetische resonantie beeldvorming (fMRI) om dergelijke veranderingen te visualiseren. Lippert en zijn team hebben gecontroleerd of deze methode geschikt is voor dergelijke doeleinden en of men geluk kan visualiseren in de MRI-scanner.

Ratten die smeden zijn van hun "geluk"

In het diermodel voerden de LIN-onderzoekers experimenten uit op genetisch gemodificeerde ratten. De knaagdieren waren in staat om hun dopamine-afgifte in de hersenen te beheersen. Door zelfstandig een hendel te bedienen, ontvingen ze zogenaamde optogenetische stimulatie, waarbij lichtpulsen in de hersenen dopamine-afgifte stimuleren. "Hierdoor wordt een extreem sterke beloningsstimulans geactiveerd", zegt promovendus Marta Brocka in een persbericht over de studieresultaten.

Beeldvormingsprocedures moeten informatie bevatten

De dieren werden ondertussen onderzocht met een kleine dierenscanner om te documenteren welke hersengebieden even krachtig werden geactiveerd als gevolg van de afgifte. Volgens de onderzoekers kunnen de hersengebieden worden gevisualiseerd met behulp van beeldvormingstechnieken in een hoge ruimtelijke resolutie. "Door foto's te maken in de tomograaf, zien we veranderingen in de circulatie van de hersenen", legt Lippert uit. Deze zouden gebaseerd zijn op metabole processen, die op hun beurt gerelateerd zouden zijn aan neuronale activiteit, dus de hersenexpert.

Is de essentie van geluk onzichtbaar?

In de loop van de experimenten merkte het team met verbazing op: "de meetbare effecten van dopamine waren ondanks de hoge beloningswaarde van de stimulatie erg klein". Daarentegen toonde een vergelijkingsgroep waarin extra hersengebieden werden gestimuleerd, duidelijkere resultaten. De wetenschappers komen tot de conclusie: "De afgifte van dopamine die aan de gevoelens van geluk ten grondslag ligt, is niet direct meetbaar in de MRI." In plaats daarvan is de totale activering van het hersengebied cruciaal. De essentie van geluk blijft met deze methode onzichtbaar.

Voor wie zijn de resultaten relevant??

Volgens de auteurs van de studie kunnen de resultaten een beslissende invloed hebben op verdere onderzoeksprojecten, omdat eerder werd aangenomen dat dopamine bij dieren en mensen een grote invloed hebben op de gemeten signalen in de hersenen. "We moeten afscheid nemen van de veronderstelling dat de activiteit verandert in de hersenen die we zien als een resultaat van een beloning direct wordt veroorzaakt door dopamine", vat studieleider Lippert samen..

De rol van dopamine in verandering

Ook voor het klinische gebied kunnen de onderzoeksresultaten belangrijk zijn, omdat een verstoorde balans in dopamine-niveaus ook wordt gezien als een mogelijke oorzaak van ziekten zoals Parkinson, verslaving of depressie. Nog maar kort geleden verscheen een ander onderzoek met dopamine als centraal thema. Het toonde aan dat ook het angstgeheugen wordt gereguleerd door het gelukshormoon. (Vb)