Depressie komt vaak na een beroerte
De ziel lijdt aan een beroerte
30/10/2013
Slagen zijn een van de ernstige hersenziekten. Voor de getroffenen verandert het leven van het ene op het andere moment. Hij komt vaak zonder kennisgeving. Er kan grofweg onderscheid worden gemaakt tussen het plotseling optreden van verminderde bloedstroom, ook wel herseninfarct genoemd, en de acute hersenbloeding. Ze behoren tot de meest voorkomende ziekten en zijn de derde belangrijkste doodsoorzaken in Duitsland. Snelle actie kan de kansen op overleving en revalidatie enorm vergroten. Naast de grote fysieke beperkingen hebben patiënten met een beroerte vaak last van een depressie die gepaard gaat met mentale stress.
Vaak ook psychisch leed
"Depressie gediagnosticeerd na een beroerte wordt medisch aangeduid als een post-stroke depressie (PSD)", legt professor Matthias Endres, directeur van de afdeling neurologie van het Charité University Hospital in Berlijn, uit. Meer dan 30 procent van alle patiënten met een beroerte ontwikkelt depressieve symptomen die moeten worden behandeld. De arts moet in staat zijn om duidelijk te onderscheiden of de getroffenen alleen lijden aan een depressieve stemming of dat het een echte depressie is. Vanwege het ernstige fysieke letsel dat beroertes kan veroorzaken, verwaarloost het follow-up-examen vaak de psychiatrische beoordeling en overziet het dus de patiënt lijdt aan PSD naast zijn fysieke beperkingen.
"Artsen moeten daarom gevoelig zijn om de mogelijkheid van PSD in elke patiënt met een beroerte te overwegen," zei Endres, die ook voorzitter is van de Duitse Stroke Society, ter gelegenheid van de Wereld Berlijndag op 29 oktober.
Dit is de grote uitdaging op dit gebied. Artsen moeten herkennen hoe de patiënt eruitziet na zo'n harde slag van het lot. Bij twijfel is het raadzaam ook familieleden te interviewen. Het is niet altijd gemakkelijk om te begrijpen in hoeverre een persoon die is opgesloten in een bed of rolstoel last heeft van lusteloosheid, die dan stolt als een depressie.
De fysieke beperkingen van de patiënt bemoeilijken vaak een diagnose. Vaak is het niet mogelijk om naar de emotionele gemoedstoestand te vragen, omdat spraakstoornissen of zelfs verlamming communicatie belemmeren. "In het geval van ernstige lichamelijke beperkingen, kan een PSD zonder enige twijfel worden herkend, alleen met bijzondere tact, een schat aan ervaring en kennis van de menselijke natuur", concludeert Endres. Een andere complicerende factor voor de behandelende arts is dat het niet duidelijk is welke oorzaken voornamelijk verantwoordelijk zijn voor een PSD.
Het gebrek aan toevoer van hersencellen met zuurstof zou dus wel eens tot mentale problemen kunnen leiden. "Er zijn aanwijzingen dat laesies in bepaalde hersengebieden kunnen leiden tot een toename van PSD", zegt Endres. "Als neurologen is het bijzonder opwindend voor ons om te onderzoeken welke biologische processen in de hersenen kunnen leiden tot welke psychologische effecten: het is waarschijnlijk dat PSD niet alleen een reactieve depressie is, maar biologische veranderingen in de hersenen na een beroerte leiden tot een domino-effect wie kan zelfs een langetermijneffect hebben op de geestelijke gezondheid, "legt Endres uit.
Hoe groter het beschadigde hersenvolume na een beroerte, hoe groter het risico op een depressie na een beroerte. Mensen die al eerder aan een depressie leden, lopen nog meer risico.
PSD-symptomen zijn vergelijkbaar met depressie
Symptomen van PSD zijn hetzelfde als depressie. Om een diagnose van een depressie na een beroerte te stellen, kunnen artsen de diagnostische richtlijnen voor depressie gebruiken. Naast de klassieke symptomen zoals gebrek aan rijvaardigheid, verlies van interesse, depressie, vreugdeloze concentratie- en slaapstoornissen, kunnen aanpassingsmoeilijkheden ook merkbaar zijn. "Als vijf tot zes kenmerken van de ICD-10-richtlijnen worden geïdentificeerd en als deze aandoeningen langer dan veertien dagen aanhouden bij een patiënt met een beroerte, moet therapeutische behandeling worden geboden", concludeert Endres. De diagnose van PSD kan niet alleen het leven van de patiënt in gevaar brengen, maar ook de kansen op genezing en revalidatie verminderen. Dit is aangetoond door onderzoek. Het is belangrijk dat patiënten veel tijd, kracht en discipline besteden aan revalidatie om de schade te minimaliseren. Voor meer dan twee derde van alle patiënten met een beroerte zijn alle inspanningen tevergeefs voordat ze beginnen. Je moet beweging en taal opnieuw leren. Iedereen die het opgeeft en gelukkig en hopeloos denkt aan een verbetering, zal maar beperkt succes hebben bij revalidatie. PSD vermindert niet alleen de toch al lagere kwaliteit van leven, maar verhoogt ook aantoonbaar het sterftecijfer.
Geen antidepressiva voor profylaxe
Stroke patiënten die duidelijk lijden aan een depressie na een beroerte worden nu behandeld met moderne antidepressiva. "De zogenaamde tricyclische geneesmiddelen die gewoonlijk bij depressie worden gebruikt, worden echter niet gebruikt bij PSD omdat ze het gedrag van het hart beïnvloeden en daarom mogelijk gecontra-indiceerde effecten hebben bij patiënten met een beroerte, die zich in de vasculaire populatie bevinden," zegt Endres.
Vanwege de speciale situatie wordt niet elke PSD gediagnosticeerd. Tegelijkertijd wordt ten minste een derde van alle patiënten getroffen. Voor veel specialisten rijst daarom de vraag of antidepressiva als voorzorgsmaatregel moeten worden gegeven aan elke patiënt met een beroerte. "De gegevens zijn tegenstrijdig, er zijn onderzoeken die geen effecten laten zien, maar ook studies die bewezen gunstige effecten hebben", vervolgt de neuroloog. Zolang echter geen definitief oordeel kan worden gegeven, zal behandeling met antidepressiva alleen worden behandeld als er een duidelijke PSD-diagnose is. (Fr)
Afbeelding: Gerd Altmann