Depressieve klinieken maken genezing moeilijk

Sick Building Syndrome: hoe mensen in klinieken niet kunnen herstellen van koude en ongemakkelijke architectuur

07/08/2011

Bijna geen enkele patiënt voelt zich goed in het ziekenhuis. Lange gangen met bijtende geuren van desinfecterende middelen en fel licht vertragen op zijn minst het herstel van de patiënt. Sommigen zeggen dat klinieken zo kaal, steriel en ongemakkelijk zijn dat ziekten zich blijven manifesteren en soms zelfs slechter genezen. Pas recent kritiseerden psychologen dit effect, dat zich in de professionele wereld voordoet „Sick building syndrome“ wordt genoemd. Een onderzoeker van de universiteit van Koblenz heeft nu een schema ontwikkeld om de architectuur van klinieken en hun faciliteiten te beoordelen. Volgens een wetenschapper zou ongeveer 60 procent van de Duitse ziekenhuizen opnieuw moeten worden ontworpen, zodat het herstel van de patiënten niet langer zou worden vertraagd.

Onwel sfeer in klinieken
Het is geen onbekend maar nauwelijks onderzocht fenomeen: in kliniekgebouwen voelen veel mensen zich ongemakkelijk en zieker dan ze in werkelijkheid zijn. Het gedrag van de meeste mensen past zich aan de omgeving aan. Velen voelen subjectief sterkere pijn of ongemak, de ogen beginnen te jeuken en tranen bij sommige mensen, vaak zijn de slijmvliezen permanent geïrriteerd door de scherpe reinigingsmiddelen. Psychologen en artsen klagen: de sfeer van veel klinieken laat veel te wensen over. Terwijl voornamelijk niet-medische beoefenaars en therapeuten vertrouwen op een geruststellende en ontspannen sfeer in hun praktijk, is conventionele geneeskunde in klinieken steriel en koud. Eerst en vooral zijn het voorschrijven van medicijnen en behandelplannen. De emotionele toestand is vaak te kort.

Architectenpsychologen onderzoeken invloeden van gebouwen
Nu zijn architectenpsychologen begonnen met het verbeteren van de situatie. Dr. phil. Rotraut Walden behoort tot een kleine groep van meer dan 20 Duitse onderzoekers die werkzaam zijn in dit speciale veld van de psychologie. Ze onderzoeken oppervlakkig de effecten van gebouwen en het daaruit voortvloeiende gedrag van mensen. "Er is een significante relatie tussen de architectuur van een gebouw en de gezondheid van een persoon", zegt de psycholoog „Wereld online“. In deze context verwijst Walden naar de zogenaamde bouwgerelateerde ziekte. Patiënten lijden steeds vaker aan infecties, allergieën of verergering van hun bestaande astma. Maar zodra de persoon de ruimte of het gebouwencomplex verlaat, verbetert hun gezondheid na korte tijd.

De docent aan de universiteit van Koblenz onderzoekt en onderzoekt de toestand van klinieken al zo'n 15 jaar. Daarnaast behandelt ze ook de realiteit van kantoren en kleuterscholen. In de loop van haar onderzoek heeft de wetenschapper een schematisch systeem ontwikkeld voor de evaluatie van ziekenhuizen vanuit vier perspectieven. De nadruk ligt op de architectonische functionaliteiten, de esthetiek en de sociale en ecologische compatibiliteit. Belangrijk in het schema zijn het buiten groen, de patiëntenkamers, gangen en behandelkamer.

Op het eerste gezicht lijken de eisen van de psycholoog te hoog. Dus, volgens ideeën van Walden, de receptie, bijvoorbeeld, een hotelreceptie. "Het ziekenhuis moet ook worden begrepen als een gastenverblijf en niet als een terminal." Het zou genoeg zijn, zelfs kleine veranderingen. Walden wil niet verkeerd worden begrepen. Het gaat niet om luxe, maar om het „Een sfeer van welkom creëren“ in klinieken.

Helpen bij het vormgeven van de omgeving verbetert het herstel en herstel
Volgens de expert hebben mensen emotioneel welzijn nodig om hun omgeving vorm te geven. Patiënten voelen zich echter vaak hulpeloos in het dagelijkse leven van de klinieken. Velen voelen zich alsof „ondergeschikte“ en indieners. Voor het herstelproces zijn dit geen goede omstandigheden om snel te herstellen. Walden richt zich ook op het aspect van de economie, hier zou een niet te onderschatten factor kunnen zijn. Omdat de snellere patiënten weer beter worden, des te lager zijn de kosten voor het reeds aangetaste gezondheidssysteem. Vooral omdat het herontwerp financieel niet te zwaar mag wegen. Omdat zelfs een paar kleine dingen snel kunnen verhelpen. Het zelfstandig instellen van bloemen en kleurrijke foto's of bedrijfstemperatuurregelaars en lichtbronnen kan een positief effect hebben op de atmosfeer. Witte muren lijken daarentegen koud en afstotend. Mediterrane kleuren zijn beter op de muren, zegt de onderzoeker. Tot slot kunnen wijzigingen de workflows optimaliseren, de motivatie en betrokkenheid van clinici verbeteren en het herstel van de patiënt versnellen.

Intensive care-eenheden kunnen ook opnieuw worden ontworpen
Geen ziekenhuisafdeling moet worden gespaard. Of het nu kinderziekenhuis, operatie of intensive care betreft, elke afdeling kan worden verfraaid. Zijn ruimtes zoals de intensive care uitgerust met talloze medische apparaten, „je kunt het plafond versieren“. Zo kunnen zelfs het voorschrift en de duur van het innemen van medicijnen worden verminderd.

In aanvulling op de verbetermaatregelen binnen de kliniek, zegt Walden, moet er al rekening mee worden gehouden bij de planning en bouw van een kliniek op de ideale omstandigheden van het pand. Essentieel is de eis dat geluidsoverlast van buitenaf moet worden vermeden. Aan de andere kant moeten verkeersroutes zoals snelwegen en treinstations eenvoudig toegankelijk zijn. In de kliniek zelf moet ervoor worden gezorgd dat alle tekens begrijpelijk zijn, zodat patiënten snel hun weg kunnen vinden, zelfs in geval van nood.

Tot nu toe hebben slechts enkele ziekenhuizen hun pand opnieuw ingericht. Er is recent enige vooruitgang geboekt in de geboorteafdelingen en verloskamers. De Hannover Medical School (MHH) heeft bijvoorbeeld een eerste stap in de goede richting gezet. Vorig jaar werd de geboorteafdeling volledig opnieuw ontworpen en werd moeder-kind vriendelijker gemaakt. Totdat een heroverweging overal heeft gevonden, zou moeten „Patiënten brengen persoonlijke dingen van thuis uit“, adviseert sociaal pedagoog Gritli Bertram. Dit kunnen foto's zijn van kinderen, bloemen, knuffelbeesten of knuffelige kussens. Aldus kan tenminste het gebied rond het patiëntbed atmosferisch worden opgewaardeerd. (Sb)

Lees ook:
AOK: Significante behandelingsverschillen in klinieken
Evaluatieportal voor ziekenhuizen gestart
Doctor Navigator: artsen beoordelen op internet

Over het onderwerp van een wetenschappelijke leestip: productiviteit verhogen door kantoorontwerp. In F. Dieckmann, A. Flade, R. Schuemer, G. Ströhlein & R. Walden (1998). Psychologie en gebouwde omgeving. Concepten, methoden, toepassingsvoorbeelden (Pp 272-281). Darmstadt: Institute Housing and Environment.