De strijd tegen super kiemen wordt steeds ingewikkelder

Deskundigen waarschuwen voor gevaar door antibioticaresistentie
Tot dusverre zijn antibiotica als buitengewoon effectief beschouwd bij het behandelen van infecties veroorzaakt door bacteriën. Maar het 'magische wapen' werkt niet langer perfect, omdat steeds meer bacteriën resistent worden. Dienovereenkomstig waarschuwen experts al jaren voor een al te frequent en oneigenlijk gebruik van fondsen - en pleiten voor strengere maatregelen om de "superbacteriën" te bestrijden.
Tot 6000 mensen sterven jaarlijks aan multiresistente ziekteverwekkers
Als er een bacteriële infectie is, helpen antibiotica meestal tegen de ziekteverwekkers. Er doen zich echter steeds meer gevallen voor waarin de medicijnen onvoldoende of helemaal niet werken. Volgens het National Reference Center (NRZ) in de Charité van Berlijn kan worden aangenomen dat elk jaar maximaal 6.000 mensen sterven aan infecties veroorzaakt door multiresistente ziekteverwekkers. Dienovereenkomstig waarschuwen experts al enige tijd over het groeiende gevaar van zogenaamde "super kiemen".

Resistente pathogenen vormen een groeiend probleem. Elk jaar sterven ongeveer 6.000 mensen als gevolg van een overeenkomstige infectie. (Afbeelding: Alexander Raths / fotolia.com)

"10-puntenplan" omvat aanscherping van rapportageverplichtingen
In de tussentijd is het probleem in de politiek erkend, zegt Prof. Dr. med. Gerd Glaeske van de universiteit van Bremen tot het persbureau "dpa". Bijvoorbeeld, de minister van Volksgezondheid Hermann Gröhe (CDU) presenteerde in maart van dit jaar een "10-puntenplan" met strengere rapportagevereisten en de uitbreiding van de hygiënenormen in alle faciliteiten. Evenzo is de gezamenlijke strijd tegen antibioticumresistentie en grensoverschrijdende epidemieën ook het centrale thema van de tweedaagse G7-bijeenkomst van gezondheidsministers op 8 en 9 oktober in Berlijn, zo meldt het federale ministerie van Volksgezondheid. Ondanks de politieke belangstelling is er niet veel verbeterd, zegt apotheker Glaeske, die sinds 1999 aan de universiteit van Bremen een hoogleraarschap houdt voor onderzoek naar medicijngebruik. In plaats daarvan zou de resistentie wereldwijd toenemen, omdat antibiotica te vaak en op ongepaste wijze zouden worden gebruikt. Vooral huisartsen schreven de fondsen vaak uitslag voor: "In een derde van de gevallen is er geen belangrijke en begrijpelijke reden waarom deze antibiotica worden voorgeschreven," citeert de "dpa" de experts.

Veel mensen hebben al een antibioticum voor verkoudheid nodig
In het geval van verkoudheid zijn antibiotica bijvoorbeeld meestal niet op hun plaats omdat ze meestal door virussen worden veroorzaakt - maar een antibioticum werkt alleen voor bacteriële infecties. Hier is echter vaak sprake van onwetendheid, wat betekent dat veel mensen zelfs met verkoudheid en hoest het zogenaamde "wonderwapen" eisen. "Ik heb vaak ervaren dat patiënten naar een andere arts gaan als je hen probeert uit te leggen dat dit onnodig of zelfs schadelijk is", zei Neurenberg-arts Marie-Luise Adam. Bovendien werden vaak middelen gebruikt die eigenlijk bedoeld waren voor zeer specifieke en ernstige gevallen ("Antibioticumreserve"). Hoe zorgelozer ze worden gebruikt, hoe resistenter de bacteriën worden voor antibiotica.

Vraag om bindende gunningsrichtlijnen
Dienovereenkomstig zijn volgens Glaeske bindende richtlijnen voor de toekenning van ambulante zorg noodzakelijk en moet het onderwerp beter worden geïntegreerd in de opleiding van artsen. Aan de zijde van de patiënten is een betere en duidelijkere opleiding belangrijk, evenals een goede hygiëne in ziekenhuizen een centrale rol moet spelen, b.v. de frequente desinfectie van de handen wordt gehandhaafd. Het was echter cruciaal hoe strak het management van de kliniek met het onderwerp omgaat, zei het hoofd van het Microbiological Institute van de Universiteit van Erlangen, Christian Bogdan, aan het persbureau. Daarom is er hier nog steeds veel onwetendheid in sommige klinieken.

Wat hygiëne betreft, zouden veel grote huizen nu een zogenaamde "risicogebaseerde screening" gebruiken om patiënten die risico lopen op bepaalde multiresistente ziekteverwekkers te controleren voorafgaand aan ziekenhuisopname en daardoor hun verspreiding te voorkomen. Volgens Christian Bogdan, met goed succes, want "90 procent van de gevallen wordt ontdekt door middel van risicogebaseerde screening".

Binnenkomst in het ziekenhuis is ook mogelijk via reizigers
Als 'risico' van toepassing zijn bijvoorbeeld Mensen met niet-genezende open wonden of frequente hospitalisaties. Patiënten uit landen met hoge resistentiegraden zullen ook worden gescreend om de introductie van ziektekiemen te voorkomen. Deze kunnen echter ook worden bereikt door reizigers in een kliniek. Evenzo zetten bij veel mensen resistente bacteriën (methicilline-resistente Staphylococcus aureus, kortweg MRSA) zich vast op de huid en slijmvliezen zonder een ziekte op te wekken. Bovendien heeft ongeveer zes procent van de bevolking ESBL-producerende intestinale enterobacteriën, die antibiotica met een breed werkingsspectrum ineffectief kunnen maken.
Bovendien, in de strijd tegen de "super kiemen" en het gebrek aan nieuwe antibiotica is een groot probleem. Omdat in plaats van zich hier verder te ontwikkelen, de farmaceutische industrie meer gericht is op andere geneesmiddelen die kunnen worden gebruikt om hogere winsten te maken. "Maar we hebben echt nieuwe antibiotica nodig omdat degenen die we hebben waarschijnlijk niet op de lange termijn zullen werken", zegt Glaeske.

Gebruik als groeibevorderaar in de dierlijke mast
Maar te frequent en ongepast gebruik van antibiotica is niet alleen wijdverspreid in de menselijke geneeskunde. In plaats daarvan worden landbouw en vee getroffen, bijvoorbeeld door de fondsen te gebruiken als groeibevorderaars. Een blik van het deskundige "erg duistere hoofdstuk" van Glaeske, waarin het beleid veel sterker zou moeten worden. Volgens hem kunnen alleen sancties iets veranderen, maar het federale ministerie van Landbouw publiceert zelfs geen gegevens over het gebruik ervan. Deze zijn echter noodzakelijk om passende maatregelen tegen de huidige praktijk te nemen. "Ik ben van mening dat dit een volledig misverstand over de situatie is", bekritiseerde Glaeske.

Volgens Michael Kresken van de Campus Hochschule Bonn-Rhein-Sieg moest de strijd tegen antibioticaresistentie tegelijkertijd uit vele richtingen komen - maar hij had bijna de hoop opgegeven voor een snelle verandering in de situatie: "Het onderwerp is zoals het onderwerp in de vervuiling. Het is een sluipend, chronisch proces dat is gewend geraakt ", zegt Michael Kresken op dpa. (NR)