Kan hersenkraken de ziekte van Alzheimer helpen voorkomen?

Een gezonde levensstijl en hersensjoggen tegen de ziekte van Alzheimer?
De behandelingsmogelijkheden voor de ziekte van Alzheimer zijn nog steeds uiterst beperkt en slechts een vertraging in de loop van de ziekte kan worden bereikt met de bestaande therapeutische opties. Daarom is de preventie des te belangrijker. Er zijn veel meldingen geweest van positieve effecten van gezonde levensstijlen en regelmatige hersentraining, maar deze maatregelen kunnen het begin van de ziekte eigenlijk voorkomen?

In welke mate Alzheimer kan worden vermeden door hersenjogging of een gezonde levensstijl kan, volgens Dr. Thorsten Müller en Gregor Leonhardt van het Medical Proteome Center van de Ruhr University Bochum (RUB) zijn nog niet duidelijk beantwoord. Hoewel er aanwijzingen zijn voor de positieve effecten van dergelijke maatregelen, konden deze niet op alle patiënten worden toegepast. Ook zijn de eerdere studies gedeeltelijk tot tegenstrijdige resultaten gekomen. In het algemeen spreekt echter veel van een gezonde levensstijl en regelmatige training van cognitieve vaardigheden.

Of hersentraining eigenlijk dient om Alzheimerresten te voorkomen, is nog steeds controversieel. (Afbeelding: M. Schuppich / fotolia.com)

Twee verschillende vormen van de ziekte van Alzheimer
Volgens de experts zijn in principe twee vormen van Alzheimer te onderscheiden - de sporadische vorm van de ziekte, die frequenter voorkomt vanaf de leeftijd van 65 jaar, en de genetisch overerfbare vorm. Preventieve maatregelen kunnen alleen effect hebben op de eerste vorm. "In het laatste zijn er mutaties in het genoom, die de ziekte heel vroeg maken," zei de RUB. Gregor Leonhardt benadrukt dat "in deze vorm van Alzheimer ook preventieve maatregelen weinig helpen." De levensstijl en hersentraining bieden hier geen bescherming.

Controversiële effecten van onderwijs
Aan de andere kant is de situatie anders met sporadische seniele dementie. In theorie zouden veel van de bekende risicofactoren kunnen worden vermeden, met bijzondere aandacht voor obesitas, diabetes mellitus en laag onderwijs als zodanig. De grootste risicofactor is echter de toenemende leeftijd en dit kan niet worden geëlimineerd. Ook kan volgens de onderzoekers de relatie met het onderwijs kritisch worden bekeken. Voor "31 studies die in Europa over dit onderwerp zijn uitgevoerd, hebben 19 onderzoeken een positieve invloed kunnen produceren tussen onderwijs en Alzheimer-dementie, in twaalf studies, maar deze referentie kon niet worden gevonden", legt Dr. med uit. Thorsten Müller. Een duidelijke verklaring kan niet worden gemaakt.

Welk effect heeft de levensstijl??
De RUB-onderzoekers wijzen ook op een andere interessante observatie in een onderzoek van nonnen die zijn bestudeerd voor de ziekte van Alzheimer en waarvan de hersen cerebrale autopsie werd uitgevoerd om de hersenstatus objectief te beoordelen. Hoewel de vrouwen gedurende hun leven geen tekenen van ziekte vertoonden, maar na het slachten bepaalde eiwitten die op de ziekte van Alzheimer duiden, meldt de RUB. Hier rijst de vraag of de gezondere, stressvrije levensstijl in de Orde van de Nonnen een invloed had op het gebrek aan dementie, hoewel de typische afzettingen aanwezig waren. (Fp)