Niet alleen goede sport kan een verslaving worden
Wanneer sport verslaving wordt
13/11/2013
Mensen met een dwangmatige drang om te sporten, kunnen last hebben van sportverslaving. Deze gedragsverslaving is noch opgenomen in de ICD 10 noch in de DSM-IV en wordt daarom niet erkend als een onafhankelijke diagnose. Dat er dit fenomeen is, is echter nog steeds onomstreden. In sommige gevallen is er naast de sportverslaving een eetstoornis. Om het lichaamsgewicht te verminderen, ondergaan patiënten intensieve training, op zoek naar het gewenste ideale figuur.
Er zijn verschillende wetenschappelijke verklaringen over hoe sportverslaving zich kan ontwikkelen. Voor sommige patiënten dient uitputting of uitputting te compenseren voor mislukkingen of om problemen op andere gebieden te overwinnen.
In Duitsland wordt volgens schattingen van psychologen ongeveer drie procent van de bevolking getroffen. "Op basis van een onderzoek dat we met de Friedrich-Alexander-universiteit Erlangen hebben uitgevoerd, zou ik zeggen dat de incidentie van ziekte onder de intensieve sporten één tot drie procent is", zegt prof. Oliver Stoll van de Universiteit van Halle-Wittenberg..
Het is niet ongebruikelijk dat getroffenen een gevoel van innerlijke rusteloosheid ervaren wanneer ze hun gebruikelijke dosis sport opgeven. Het kan zelfs lichamelijke symptomen ontwikkelen zoals maagpijn, functionele hartproblemen of rugpijn.
"Als iemand zo'n dwangmatige drang voelt om te sporten, dat het afzien van zijn gebruikelijke dosis hem geestelijk of zelfs lichamelijk laat lijden, is dat niet normaal," zei Jens Kleinert, hoogleraar sport- en gezondheidspsychologie aan de Duitse Sportuniversiteit Keulen. "Er is al sprake van verslavend gedrag.“
Bijna elke 20e atleet loopt risico
Om een overzicht te krijgen van de mate van sportverslaving in de bevolking, werden 1089 vrouwen en mannen die duursporten zoals hardlopen of fietsen beoefenden, gevraagd naar hun trainingsgewoonten in een onderzoek. Ongeveer één op de twintig vertoonde tendensen die een indicatie kunnen zijn voor een sportverslaving of sportverslaving.
"Misschien is het ook omdat ze heel graag willen praten over hun overmatige training: het is duidelijk dat duursporters het grootste risico op ziekte lijken te hebben," legt Stoll uit.
Een verbinding met de idealen van onze door prestaties gedreven wereld kan niet worden ontkend. Prestaties hebben een hoge prioriteit en worden over het algemeen positief beloond. Maar ook het schoonheidsideaal dat door de reclame wordt gesuggereerd, leidt steeds meer tot een ware lichaamscultus, die steeds meer mannen ondergaat.
Dus atleten die steeds meer spiermassa opbouwen, maar ook extreme atleten die de ene kick na de andere krijgen door de adrenaline-afgifte van het lichaam, ook aan de risicogroep. Bij anorexia vormt een sportverslaving meestal, van de quasi dwangmatige achtervolging, tot een perfect lichaam in hun ogen. "De focus is bijvoorbeeld om door te gaan met afvallen of om aanvallen te compenseren, daarom noemen we deze secundaire afhankelijkheid", legt Kleinert uit. Deze worden veel vaker gediagnosticeerd dan pure sportverslaving, maar de symptomen zijn vrijwel identiek.
Wanneer sport het leven bepaalt
Sportverslaafden zijn herkenbaar aan het feit dat sport niet alleen deel uitmaakt van het leven, maar ook in de eerste plaats bepaalt. De sportpsycholoog rof. Thomas Schack, Vice President van de International Society for Sport Psychology, zegt dat hij zichzelf niet traint omdat hij er zin in heeft, maar een oncontroleerbare drang voelt om dit te doen.
Zoals met de meeste verslavingen, eist het lichaam steeds grotere hoeveelheden van het bedwelmende gevoel van de hormonen dopamine en adrenaline, die door oefening vrijkomen en ook ontwenningsverschijnselen zoals hoofdpijn, maagpijn, nervositeit of depressie kunnen veroorzaken. Maar het gedrag dat escaleert in extreme sporten kan leiden tot ernstige fysieke schade aan de gezondheid. "Op de lange termijn kan overmatig bewegingsgedrag ervoor zorgen dat het lichaam stopt met regenereren en het kan leiden tot een overtrainingseffect dat gepaard gaat met symptomen zoals slapeloosheid, hoofdpijn of spieraandoeningen", zegt Kleinert. De hoge fysieke stress leidt op de lange termijn tot een verzwakking van het immuunsysteem en een voortijdige slijtage van gewrichten, botten en pezen.
Trainen ondanks blessures
Een ander effect dat is waargenomen, is dat sportliefhebbers vaak blijven trainen met blessures. "Ik ken gevallen waarin niet-genezen fracturen of gescheurde ligamenten werden getraind, wat kan leiden tot blijvende schade", waarschuwt Schack..
Problemen kunnen zich ook op psychosociaal niveau ontwikkelen. Sportliefhebbers ontwikkelen vaak een sociaal isolement, omdat ze liever sporten dan vrienden, maar ook het gezin. "De getroffenen staan voortdurend onder druk en voelen zich zo gedreven door hun sportieve drang dat ze niet echt tot rust komen", zegt Stoll. "Sommigen staan zelfs midden in de nacht op om te trainen."
Trauma of een verstoorde zelfperceptie
Bij de eerste tekenen van verslavend gedrag, raden deskundigen zeker aan kritisch hun eigen trainingsgedrag in vraag te stellen.
"Indicaties voor het bestaan van sportverslaving zijn volgens sportpsychologen:
- wanneer duursporten het centrale doel van het leven worden
- wanneer gedwongen onthouding van fysieke activiteit, zoals nervositeit en buikpijn, of schuld of depressie
- wanneer de belasting continu moet worden verhoogd
- wanneer de drang om te oefenen als innerlijke dwang wordt ervaren
- wanneer fysieke waarschuwingssignalen worden genegeerd door overbelasting
- zelfs als blessures nog steeds worden getraind
- wanneer sociale contacten worden verwaarloosd of verlaten vanwege de sport.
Wanneer de limiet van sportpassie tot sport wordt overschreden, is het noodzakelijk om een therapeut te raadplegen, "zegt Schack. De meest voorkomende triggers omvatten trauma of een verstoorde zelfperceptie. (Fr)
Beeld: Tim Reckmann