Gepersonaliseerde medicijnen door vooraf te testen

Gepersonaliseerde medicijnen: koffers zijn sceptisch

2014/06/02

Zelfs als een geïndividualiseerd medicijn science-fiction blijft, worden meer en meer pre-tests gebruikt als er verschillende offline-geneesmiddelen beschikbaar zijn. De zorgverzekeringsmaatschappijen betwijfelen of dergelijke tests de kwaliteit van de behandeling echt verbeteren.

Niet alle medicijnen werken voor iedereen hetzelfde
Niet alle medicijnen werken op dezelfde manier bij alle mensen. Wat voor de ene patiënt wonderen doet, kan gevaarlijk zijn voor de andere. Er zijn genoeg voorbeelden. Bijvoorbeeld longkanker, waarbij gerichte geneesmiddelen in een vergevorderd stadium alleen bij 15 procent van de patiënten in vraag komen. Of hiv, waar een medicijn dodelijke bijwerkingen heeft bij drie procent van degenen die worden behandeld. Voor beide geneesmiddelen geldt een genetische test waarmee het risico vóór de therapie kan worden opgehelderd. Het buzzword wordt genoemd „Gepersonaliseerde medicamenteuze therapie“. Velen beschouwen dit als een baanbrekende manier. Toch blijven er twijfels bestaan. De zorgverzekeraars zeggen dat de voordelen niet zijn bewezen.

Een van de meest veelbelovende gebieden van gezondheidsonderzoek
Volgens een persbureau dpa zei de federale onderzoeksminister Johanna Wanka (CDU) vorig jaar in een actieplan dat geïndividualiseerde geneeskunde een van de meest veelbelovende gebieden van gezondheidsonderzoek is. Het ministerie is van plan om tegen 2016 tot 100 miljoen euro te investeren in onderzoek en ontwikkeling op dit gebied. Momenteel zijn volgens de Vereniging van Research-Based Pharmaceutical Companies (vfa) 30 tot 40 geneesmiddelen gepersonaliseerd. In theorie kunnen pre-genetische testen drie soorten voorspellingen bieden: hoe goed werkt het medicijn bij een patiënt, hoe goed hij het verdraagt, en hoe het het beste gedoseerd kan worden.

Gepersonaliseerde medicatie, vooral bij tumortherapie
Volgens vfa zijn er de meest gepersonaliseerde medicijnen bij tumortherapie. „In principe houden we er veel van“, zei Bernhard Wörmann, medisch directeur van de Duitse Vereniging voor Hematologie en Medische Oncologie. Dergelijke tests worden zelfs voorgeschreven voor sommige middelen tegen kanker: ze moeten alleen worden voorgeschreven als een bepaald celkarakteristiek aanwezig is. „Het punt is dat alleen de patiënten het medicijn krijgen dat hen echt helpt“, verklaarde Woermann. Er zijn echter dergelijke tests alleen voor minder dan 20 van de ruim 100 kankergeneesmiddelen. Hij vond meer wenselijk, maar niet alle werkingsmechanismen waren er evengoed geschikt voor.

Patiënten moeten zelf dure testen betalen
Bad Vilbel-gebaseerde Stada AG is een van de farmaceutische bedrijven die actief zijn op dit gebied. Daartoe werkt het samen met het biotechnologiebedrijf Humatrix in Frankfurt. Zij verdelen DNA-tests voor nabehandeling van borstkanker, hoog cholesterol en patiënten met een verhoogd risico op een hartaanval en trombose. Zoals Stadapharm CEO Lothar Guske heeft aangekondigd, is het nieuwste product een test, „Help artsen en patiënten beslissen welke van de 16 mogelijke antidepressiva het meest effectief werkt.“ Patiënten moeten de kosten van zo'n test dragen, ongeveer € 400, maar zelf. Zorgverzekeraars betalen echter meestal voor tests die dure maar misschien onnodige kankertherapie voorkomen.

Fundamentele twijfels bij zorgverzekeraars
Fundamentele twijfels registreren de ziekteverzekeringsmaatschappijen. Het is nog niet bewezen dat dergelijke tests de kwaliteit van de behandeling echt verbeteren. Al met al voldeden de tot nu toe beschikbare gegevens niet aan de hoge verwachtingen, volgens een beleidsnota van de Centrale Vereniging van statutaire ziekenfondsen. Dus soms zouden twee tests met één en hetzelfde tumormonster zelfs tot verschillende resultaten leiden. Gepersonaliseerde geneeskunde wordt fundamenteel uitgedaagd door sommige wetenschappers. Niet alleen qua kosten, het wordt ook beargumenteerd over wat er op dit gebied gebeurt, zelfs zinvol en ethisch. De voorzitter van de Duitse Ethische Raad, Christiane Woopen, vroeg in het afgelopen jaar volgens een dpa-rapport: „Patiënten worden het paradijs van medische vooruitgang binnengedrongen op de lolly van gepersonaliseerde geneeskunde of ze worden uitgestrekt voor de karren van onderzoek naar moleculaire biologie en de farmaceutische industrie?“ (Ad)

Afbeeldingen credits: Dr. med. Klaus-Uwe Gerhardt