Corneale ontsteking van de ogen (keratitis)

Ontsteking van het hoornvlies - keratitis

Corneale ontsteking (keratitis) staat bekend als ontsteking van het hoornvlies (hoornvlies) in het oog en mogelijk ook van aangrenzende structuren, zoals het bindvlies en de traanzak. Naast andere oorzaken komen microben vaak in het hoornvlies door minuscule verwondingen die infecties veroorzaken en oogziekten veroorzaken. Beïnvloed lijden meestal aan verschillende stoornissen van het gezichtsvermogen, niet zelden vergezeld van oogpijn. Passende behandelingsopties kunnen alleen worden bepaald door een oftalmologisch onderzoek. De medische controle van de ziekte helpt ook mogelijke complicaties van corneale ontsteking te voorkomen.

inhoud

• Ontsteking van het hoornvlies - keratitis
• Een kort overzicht
• definitie
• symptomen
• oorzaken
• diagnose
• behandeling
• Naturopathische behandeling
• Huidige staat van onderzoek

Een kort overzicht

De volgende korte samenvatting geeft een eerste overzicht van de symptomen, oorzaken en behandelingsopties van hoornvliesontsteking en biedt belangrijke feiten over ziektepreventie. Daarnaast bevat het artikel gedetailleerde informatie over het ziektebeeld van keratitis.

Hoornvliesontsteking is een gevaarlijke oogziekte. In ernstige gevallen kan het zicht blijvend verminderd zijn, bijvoorbeeld door aanhoudende troebeling van het hoornvlies. (Afbeelding: Alessandro Grandini / fotolia.com)

Hoe een hoornvliesontsteking te herkennen?

De symptomen van hoornvliesontsteking zijn veelvuldig. De belangrijkste en meest voorkomende symptomen zijn de volgende klachten:

• rode, waterige en pijnlijke ogen,
• Krassen op de ogen (gevoel van zand in het oog),
• waterige tot purulente secreties in het oog,
• fotofobie,
• Verminderde visie.

Elke vorm van oogaandoening of vermoedelijke corneale ontsteking moet altijd door een specialist worden onderzocht om een ​​juiste diagnose te stellen.

Wat zijn de oorzaken en hoe kunnen ze worden behandeld??

Verschillende oorzaken kunnen hoornvliesontsteking veroorzaken. Vaak zijn dit bacteriële infecties. Maar zelfs virussen, of meer zelden schimmels en andere ziekteverwekkers, komen als een ziektetrekker in aanmerking. In de meeste gevallen is het verdedigingsmechanisme al verslechterd of is er sprake van een corneaverwonding. Andere niet-infectieuze oorzaken omvatten bijvoorbeeld droge ogen en uitwendige stimuli zoals UV-straling, allergenen of vreemde lichamen die het oog bereiken. Ook begunstigen sommige reeds bestaande ziekten het optreden van hoornvliesontsteking.

Preventiemogelijkheden

Voor zover mogelijk kunt u keratitis voorkomen door regelmatige oogonderzoeken, een elementaire bescherming van de ogen en aangepaste hygiëne. Vooral met een verhoogd risico op onderliggende ziekten, en vooral met het gebruik van contactlenzen, zijn de volgende maatregelen belangrijk:

• oogheelkundig onderzoek,
• professioneel gebruik van contactlenzen, vooral met betrekking tot reiniging en draagtijd,
• Algemene hygiënemaatregelen, zoals handenwassen en een zo schoon mogelijke opslag van stoffen die in contact komen met het oog,
• beperkte duur van activiteiten op de computer of op het scherm,
• Een (zon) bril dragen.

Te lang op de computer werken kan oogirritatie veroorzaken die keratitis veroorzaakt. (Afbeelding: Ralf Geithe / fotolia.com)

definitie

Hoornvliesontsteking wordt ook in professionele kringen keratitis genoemd. Deze term is afgeleid van de Griekse term "keratos" voor het hoornvlies. Bij deze oogziekte komen ontstekingsprocessen van een of meer lagen van het hoornvlies (hoornvlies) in het oog voor.

Het hoornvlies bestaat uit zes afzonderlijke lagen en membranen die ontelbare kleine zenuwuiteinden bevatten. Het is het transparante deel van de buitenste ooghuid en bedekt de iris (de iris), de pupil en de voorste oogkamer. Het wordt ook beschouwd als het "venster" van de oogbal, omdat een helder en goed bevochtigd hoornvlies de basisvoorwaarde is voor een scherp zicht. Samen met de lens is het hoornvlies verantwoordelijk voor de breking van licht en speelt het ook een belangrijke rol bij de bescherming en stabiliteit van het oog. In het geval van een verwonding of cornea-aandoening, zijn belangrijke functies van het oog verstoord en het gezichtsvermogen verminderd.

De oorzaken van de ziekte zijn talrijk. Vaak veroorzaken ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen of schimmels een ontsteking. Maar andere stimuli of verwondingen kunnen keratitis veroorzaken. Afhankelijk van de oorzaak ontwikkelen zich verschillende ziekteverlopen met verschillende symptomen en manifestaties. Hoornvliesontsteking komt minder vaak voor dan conjunctivitis (conjunctivitis) en is eigenlijk de gevaarlijkere oogziekte, omdat het zicht permanent kan worden aangetast.

symptomen

Een verscheidenheid aan symptomen wordt geassocieerd met hoornvliesontsteking. Net als bij conjunctivitis, zelfs bij deze ziekte van de ogen, zijn de oorzaken van cruciaal belang voor de aard en ernst van de symptomen. De volgende symptomen kunnen geassocieerd zijn met keratitis:

• roodheid,
• tranenvloed,
• waterige tot purulente ontladingen (secreties),
• Krassen op de ogen (gevoel van vreemd lichaam, gevoel van zand in het oog),
• (sterke) oogpijn,
• Zweer op het hoornvlies (hoornvlieszweer),
• Lichtgevoeligheid (fotofobie),
• convulsieve ooglidsluiting (blepharospasm),
• vertroebeling van het hoornvlies,
• Verminderde visie.

Het hoornvlies van het menselijk oog bestaat uit meerdere lagen. De ernst van de symptomen van keratitis hangt af van hoe diep de ontsteking is. (Afbeelding: bilderzwerg / fotolia.com)

Niet zelden, de hoornvliesontsteking op de omringende structuren. Als het bindvlies ook wordt aangetast, wordt het een "keratoconjunctivitis" genoemd. In deze vorm is er gewoonlijk een verhoogde roodheid en afscheiding.

Als bacteriële corneale ontsteking optreedt, kan er zich pusaccumulatie voordoen in de voorste oogkamer. In het geval van een diepe penetratie van de kiemen, kan zich ook binnen korte tijd een zogenaamd "kruipend" hoornvlieszweer vormen (Ulcus serpens cornea). In deze vorm van de ziekte is de doorbraak van het hoornvlies (corneale perforatie) mogelijk. Dit zijn ernstige gevolgen die het gezichtsvermogen in gevaar brengen.

oorzaken

Meestal wordt hoornvliesontsteking veroorzaakt door bacteriën. Maar zelfs infecties door virussen kunnen de ziekte veroorzaken. Andere ziektekiemen, zoals schimmels of amoeben, zijn zeer zeldzaam als pathogenen. Een intacte cornea heeft meestal een goed afweermechanisme, zodat de geregistreerde in de oogkiemen meestal alleen een ontsteking veroorzaken in een reeds beschadigd hoornvlies. Een infectie is echter niet altijd de oorzaak van keratitis, ook andere oorzaken worden overwogen.

Infectieuze keratitis

Van de typische bacteriën die infectieuze keratitis veroorzaken, is ook bekend dat ze worden geassocieerd met conjunctivitis. Vaak komen stafylokokken, streptokokken of pneumokokken in het oog en ontsteekt het hoornvlies. Voor diepere ontstekingen van het hoornvlies, moeten meestal kleine verwondingen aanwezig zijn, die de kiemen dienen als toegangsportaal.

Een risicofactor voor ontsteking van het hoornvlies door bacteriën is het (ongepaste) gebruik van contactlenzen. Pathogenen kunnen zich op contactlenzen ophopen en zelfs vermenigvuldigen. Als deze kiemen niet worden verwijderd door de juiste reiniging met een verzorgende oplossing voordat de lens in het oog wordt ingebracht, kunnen de pathogenen het hoornvlies infecteren. Te lang dragen van de contactlenzen vormt in dit verband een risico.

Hoornvliesinfecties worden vaak veroorzaakt door kiemen die zich hechten aan de contactlenzen. Zorgvuldige reiniging van de lenzen voorkomt keratitis. (Afbeelding: Valerie Potapova / fotolia.com)

Bacteriële hoornvliesontsteking treft vaak ouderen of mensen met een overeenkomstige onderliggende ziekte, zoals diabetes (diabetes mellitus), een tumoraandoening, een HIV-infectie of een auto-immuunziekte. Vaak is in deze context een algemene immunodeficiëntie de voorkeursrisicofactor.

Naast bacteriën kunnen ook virussen de ziekte teweegbrengen. In een zogenaamde virale keratitis zijn meestal infecties door herpes simplex-virus, varicella-zostervirus of adenovirussen.

Corneale ontsteking veroorzaakt door herpesvirussen is gewoonlijk het herpes simplex-virus type 1 (HSV-1), dat bijna alle Duitsers dragen. Als het immuunsysteem echter intact is, verschijnen er meestal geen symptomen. Als het gaat om een ​​infectie met klachten, dan komt dit meestal voor als herpes in de mond (ook wel koortsblaasjes genoemd). Als het oog echter wordt aangevallen door de virussen, is dit ook bekend onder de term oculaire herpes. Hier wordt het hoornvlies meestal aangetast. Het kan een primaire infectie zijn of een terugkerende infectie (recidief), waarbij het virus al in het organisme aanwezig was en (bijvoorbeeld) door een verzwakt immuunsysteem (opnieuw) is geactiveerd. Als het virus eenmaal in het menselijk lichaam zit, blijft het voor de rest van het leven in de cellen van het lichaam, zoals de zenuwcellen. Ze kunnen dus via de zenuwvezels ontsteking van het hoornvlies veroorzaken.

Deze aandoening is geassocieerd met drie verschillende manifestaties, afhankelijk van welke lagen van het hoornvlies zijn aangetast. Keratitis dendritica (epitheliale keratitis) is de oppervlakkige vorm die meestal de bovenste epitheliale laag aanvalt en wordt geassocieerd met een vreemd lichaamssensatie, fotofobie en oogpijn. Als er sprake is van diepere lagen, is dit ofwel keratitis herpetica interstitialis (stromale keratitis) ofwel keratitis disciformis (endotheliale keratitis). In dit geval treden er stoornissen van het gezichtsvermogen op. Meerdere ziekten van het hoornvlies veroorzaakt door herpesvirussen kunnen leiden tot littekens en verminderd zicht.

Het varicella-zoster-virus (VZV), naast de bekende waterpokken bij een primaire infectie, als een langetermijngevolgen van het syndroom van een herpes zoster (gordelroos) oorzaak. De VZV is, net als herpes simplex, ook een humaan pathogeen herpesvirus. Meestal komt een gordelroos, te beginnen vanaf de wervelkolom, riemvormig langs de geïnfecteerde zenuwbaan. Als de oogzenuw (oftalmische zenuw) wordt aangetast, worden gezicht en ogen aangetast en spreekt men van een gezichtsroos (zoster oftalmicus). De ooginfectie is pijnlijk en maanden of zelfs jaren later kan het hoornvlies opzwellen en door verdere schade worden getekend.

Iedereen die eenmaal is geïnfecteerd met het varicella-zoster-virus, kan vervolgens een waterpestziekte krijgen, inclusief een herpesinfectie die het oog en het aangetaste hoornvlies aantast. (Afbeelding: Dan Race / fotolia.com)

Als het om adenovirussen gaat, worden de conjunctiva en het hoornvlies meestal aangetast. Dit wordt ook een keratoconjunctivitis epidemie genoemd. Meestal begint deze vorm van de ziekte eenzijdig en met een vreemd lichaamsgevoel. De klachten verspreidden zich vervolgens snel naar beide ogen. De ontsteking van de bindweefsel en het hoornvlies gaat gepaard met zwelling, tranen en een fotofobie. Een visuele beperking, bijvoorbeeld aanhoudende corneosaciiteiten, kan maanden aanhouden.

Veel zeldzamer dan de bovengenoemde virussen en bacteriën zijn andere ziekteverwekkers, ook schimmels (Aspergillus en Candida albicans Candida albicans) of over amoeben. De laatste zijn kleine eencellige organismen die kunnen worden overgedragen, bijvoorbeeld via vervuild water. Bekend zijn de zogenaamde Akanthamöben die de gelijknamige keratitis kunnen veroorzaken. Onbehandeld, dit kan ernstige gevolgen hebben.

Niet-infectieuze keratitis

Corneale infecties die niet worden veroorzaakt door infecties zijn niet besmettelijk. De oorzaken omvatten vooral droge ogen en externe stimuli zoals vreemde lichamen, UV-staalsoorten of allergieveroorzakende stoffen (allergenen).

Droge ogen worden gevormd wanneer het bindvlies en het hoornvlies niet langer voldoende bedekt zijn met de noodzakelijke traanlaag. Dit kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door onvoldoende traanproductie of gezichtsverlamming (met het verlies van volledige sluiting van het ooglid). Vrouwen in en na de menopauze worden vaak beïnvloed door hormonale veranderingen, droge ogen. Maar zelfs lange perioden op de computer en op schermen kunnen leiden tot uitdroging van de ogen. Irritatie en lichtgevoeligheid zijn de gevolgen van droge cornea (keratitis sicca) en conjunctiva (keratoconjunctivitis sicca). De resulterende ontsteking veroorzaakt vaak jeuk en verbranding van de ogen. Droge ogen zijn ook een symptoom van het Sjögren-syndroom, dat ook ernstige uitdroging van de mond en andere slijmvliezen veroorzaakt. Zijn alleen de mond en de ogen aangetast, het zogenaamde sicca-syndroom. Het hoornvlies kan ernstig worden beschadigd.

Een hoornvliesontsteking veroorzaakt door UV-stralen (keratitis photoelectrica), bijvoorbeeld na een sterke blootstelling aan licht, zoals in de bergen of tijdens het lassen zonder verder gebruik van zon of bril. Dit kan leiden tot een zeer pijnlijke ontsteking. Vreemde voorwerpen bereiken vaak het oog door het inbrengen van contactlenzen. Allergieën zijn meestal pollenallergieën en hooikoorts.

Met behulp van de spleetlamp en fluorescente kleurstoffen zijn veranderingen in het hoornvlies duidelijk zichtbaar. (Afbeelding: mmphoto / fotolia.com)

diagnose

Voor klachten die wijzen op hoornvliesontsteking, moet oftalmologisch onderzoek worden uitgevoerd (zoals bij conjunctivitis). Vroege medische consulten voorkomen meestal complicaties en complicaties die het gezichtsvermogen permanent beïnvloeden.

Tijdens de patiëntenquête (anamnese) wordt hoofdzakelijk duidelijk gemaakt welke symptomen aanwezig zijn en sinds wanneer of wanneer ze zich voor de eerste keer voordoen. Bovendien worden de gezichtsscherpte en mogelijke beperkingen van het gezichtsvermogen gecontroleerd. Bij het verdere onderzoek wordt het hoornvlies onderzocht met behulp van een spleetlamp. Bij een hoge vergroting, en optioneel met het extra gebruik van speciale fluorescerende kleurstoffen (fluoresceïne), kunnen ziektesymptomen en andere veranderingen of verwondingen in de verschillende lagen van het hoornvlies snel worden gedetecteerd. Indien nodig kunnen pathogenen zoals bacteriën en schimmels nauwkeurig worden bepaald door middel van een uitstrijkje. De exacte identificatie van virussen is moeilijker.

Met behulp van de zogenaamde Schirmer-test kan een vermoeden van droge ogen worden bevestigd. Bij dit type onderzoek worden speciale filterpapierstrips gebruikt om te testen of er voldoende traanvloeistof is om de ogen te voeden.

De opgedane kennis speelt een belangrijke rol in het besluitvormingsproces voor de juiste behandeling.

behandeling

Afhankelijk van de oorzaak of de pathogenen wordt het lokaal behandeld met verschillende medicijnen in de vorm van oogdruppels, zalven of gels. De meest voorkomende oogdruppels worden gebruikt om verschillende bacteriën (breedspectrumantibiotica) te bestrijden. Maar ook worden antischimmelmiddelen (tegen schimmels) of antivirale middelen (tegen virussen) gebruikt. In het geval van herpesvirussen wordt aciclovir meestal voorgeschreven, vaak in een combinatie van oogdruppels en tabletten.

Afhankelijk van de ingrediënten kunnen oogdruppels bepaalde ziektekiemen doden (bijvoorbeeld antibiotica druppels) of de traanfilm stabiliseren. (Afbeelding: Cpro / fotolia.com)

Kunsttranen zijn niet-antibiotische oogdruppels die worden gebruikt in droge ogen. Door extra bevochtiging van de ogen moet de traanfilm worden gestabiliseerd en moeten de klachten worden verlicht. Een basale oogzorg, bijvoorbeeld door een zonnebril te dragen of de kamer donkerder te maken, verlicht verder ongemak.

Als de therapie goed werkt, is keratitis binnen één tot twee weken voorbij. Voor ernstigere ziekteverschijnselen kan genezing echter langer duren.

Als er een zweer (corneale zweer) optreedt tijdens keratitis, is er een acute bedreiging voor het oog en zijn functies. Dit is een noodsituatie en vereist onmiddellijke medische aandacht om ernstige gevolgen te voorkomen. Onder bepaalde omstandigheden is een ziekenhuistherapie nodig. In ernstige gevallen kan het ook een hoornvliestransplantatie (keratoplastiek) vereisen. Een andere chirurgische ingreep is de vorming van een amniotische membraan, die wordt gebruikt voor meer ernstige en permanente corneale epitheliale defecten. Als membraanvervanging of als tijdelijk transplantaat wordt het vruchtwater op het oog gebruikt. Daar heeft het ontstekingsremmende en anti-littekens eigenschappen. Het genezingsproces kan dus worden versneld. Bij alle vormen van therapie is littekenvorming van het hoornvlies niet uitgesloten.

Naturopathische behandeling

Hoornvliesontsteking is een gevaarlijke aandoening die altijd medische aandacht en controle vereist. Effectieve huismiddeltjes uit de natuurlijke geneeskunde kunnen worden gebruikt als ondersteunende maatregelen om acute symptomen te verlichten. Veel van deze symptomen, die optreden bij hoornvliesontsteking, komen ook voor in samenhang met conjunctivitis. Vaak wordt het gebruik van thee-infusies van venkel en ogentroost (Euphrasia) aanbevolen. Kamille moet beter niet op het oog worden gebruikt omdat het de slijmvliezen irriteert en bestaande ontstekingsprocessen zelfs kan intensiveren. Gedetailleerde informatie over natuurlijke huismiddeltjes is te vinden in een ander artikel.

Als er complicaties optreden, zijn chirurgische procedures zoals hoornvliestransplantatie vaak het laatste hulpmiddel om het gezichtsvermogen te behouden. (Afbeelding: romaset / fotolia.com)

Huidige staat van onderzoek

Eerdere vormen van therapie voor hoornvliesontsteking beloven niet altijd een succesvolle genezing en het komt herhaaldelijk voor complicaties en complicaties. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn corneale infecties wereldwijd een belangrijke oorzaak van vermindering van gezichtsscherpte en een op de vier blindheid is waarschijnlijk te wijten aan troebelheid van het hoornvlies. Onderzoekers gaan hier tegenin met het zoeken naar alternatieve behandelconcepten. In deze context streeft de Fraunhofer-Gesellschaft naar een nieuwe benadering voor de behandeling van microbiële hoornvliesontsteking met kiemdodende contactlenzen. De therapeutische lenzen worden behandeld met plasma-geactiveerd water (PAW) om ziekteverwekkers onder controle te houden zonder het hoornvlies te beschadigen. De eerste tests waren al veelbelovend, maar er zijn klinische studies aan de gang. (jvs, cs; bijgewerkt op 01.09.2018)