Houd de hersenen op hoge leeftijd fit

Aging Society: hoe het brein op oudere leeftijd fit blijft

2014/01/11

Bijna 1,5 miljoen mensen in Duitsland lijden aan dementie. Wereldwijd, volgens schattingen van de WHO, zijn er in totaal 35 miljoen getroffen. Wetenschappers zijn al lang bezig met mentale achteruitgang. Hoewel er niet zoiets bestaat als een wondermiddel voor het ouder worden van de hersenen, zijn er aanwijzingen hoe de hersenen zelfs op hoge leeftijd fit kunnen worden gehouden.

De uitdaging van vergrijzende samenlevingen
Kunstenaars en wetenschappers zoals Titiaan, Socrates of Leonardo da Vinci waren intellectueel erg actief, zelfs aan het einde van hun leven. Dit is echter verre van het geval bij alle senioren. Naarmate oudere mensen toenemen, neemt ook hun aandeel in de totale bevolking in veel landen toe. Degeneratieve ziekten zoals dementie vormen een grote uitdaging voor vergrijzende samenlevingen. Volgens schattingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) lijden ongeveer 35 miljoen mensen overal ter wereld aan dementie. In Duitsland zijn bijna 1,5 miljoen daarvan getroffen.

Geestelijk verval afhankelijk van erfelijke factoren en levensfactoren
In het dagboek „wetenschap“ Ulman Lindenberger van het Max Planck Instituut voor Menselijke Ontwikkeling in Berlijn schrijft, volgens een persbureau dpa, dat het sterk varieert wanneer en hoe sterk een persoon wordt beïnvloed door mentale achteruitgang. Dit hangt onder andere af van erfelijke factoren en vitale factoren zoals stress en intellectuele eisen. In hetzelfde tijdschrift schrijft Sarah Harper van de Universiteit van Oxford dat in 2050 maar liefst 60 mensen over de hele wereld in dezelfde leeftijdsgroep zitten als jongeren onder de 15 jaar. Het aandeel van meer dan 80's zal tegen die tijd vermenigvuldigd worden. Alleen al in de VS zullen tegen 2050 ongeveer driemaal zoveel mensen patiënten met de ziekte van Alzheimer zijn zoals ze nu zijn. Onderzoekers van het Rush University Medical Center in Chicago voorspellen dat het aantal zal toenemen van 4,7 miljoen in 2010 tot 13,8 miljoen.

Lichamelijk en mentaal verval
Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Deskundigen voorspellen een verdubbeling in Duitsland van 1,4 miljoen tot ongeveer drie miljoen mensen met dementie in 2050, wat zal resulteren in een enorm toegenomen zorglast. Volgens Lindenberger neemt de cognitieve prestatie over het algemeen af ​​met de leeftijd. Vandaag begint echter niet alleen de fysieke, maar ook de mentale achteruitgang gemiddeld later dan in eerdere tijden met een lagere levensverwachting. Daarnaast zijn er manieren om mentale achteruitgang te beïnvloeden. „Langetermijnstudies geven aan dat het verliezen van een intellectueel uitdagend, fysiek actief en sociaal geëngageerd leven verlies kan verminderen en de winst kan vergroten.“ Zoals de deskundige echter benadrukte, mag het niet de indruk wekken dat de hersenveroudering volledig onder eigen controle is. Dit is net zo verkeerd als zeggen dat ontwikkeling niet kan worden beïnvloed, zelfs niet geleidelijk.

Onderzoek nog steeds in het begin
Het onderzoek bevindt zich echter nog in een vroeg stadium, waarbij omgevingsfactoren en -ervaringen van invloed zijn op hoe en in welke mate op de veroudering van de hersenen. Maar wat al is aangetoond, is dat de boodschappersubstantie dopamine een belangrijke rol speelt. „Een aantal resultaten van patiëntenstudies, dierstudies, farmacologische invloed en moleculaire genetica suggereren dat dopamine cruciaal is voor mentale prestaties.“ Hoewel er aanzienlijke verschillen zijn van persoon tot persoon, neemt de hoeveelheid grijze en witte stof af met de leeftijd. „De laterale prefrontale cortex, de prefrontale witte stof en de hippocampus behoren tot de regio's waar er bijzonder grote individuele verschillen zijn in leeftijdgerelateerde hersenatrofie“, dus Lindenberger. Vaak beïnvloeden risicofactoren zoals stress precies deze regio's.

Leer nieuwe taal en speel met kleinkinderen
Volgens dit zijn de afnemende plasticiteit van de hersenen, het vermogen van synapsen, zenuwcellen en hele hersengebieden om te veranderen en zich aan te passen aan nieuwe eisen en invloeden ook een van de variabelen. De Berlijnse onderzoeker vermoedt ook een interactie van vraag en aanbod als een factor, dat wil zeggen de vraag of de hersenen überhaupt nog nieuwe taken moeten beheersen. Soms kan de plasticiteit soms gedeeltelijk worden verbeterd, bijvoorbeeld door een nieuwe taal te leren of om te gaan met levendige kleinkinderen. Norbert Smetak, voorzitter van de Federale Vereniging van Gevestigde Cardiologen (BNK), kondigde eerder dit jaar ook aan dat studies aantonen dat het brein van senioren ook baat heeft bij reguliere duursporten. Omdat er geen effectief medicijn tegen de ziekte van Alzheimer is, adviseren experts keer op keer om bestaande mogelijkheden voor preventie en behandeling te gebruiken. Het is bijvoorbeeld bekend dat de behandeling van diabetes en hypertensie het risico op het ontwikkelen van dementie vermindert.

Onderzoek is al lang gericht op het verval van de hersenen
Angela Gutchess van de Brandeis University in Waltham, Massachusetts schrijft in een andere „wetenschap“-Artikel dat de veroudering van de hersenen zo complex en idiosyncratisch is als de hersenen zelf. Aldus heeft onderzoek zich lang gericht op verval - inferieur gehoor en visie, toenemende vergeetachtigheid, tragere informatieverwerking en toegenomen moeilijkheid bij het filteren van relevante en irrelevante informatie. Maar vandaag weten we dat zelfs een ouder wordende hersenen een zekere mate van plasticiteit behoudt, waaronder ook de vorming van nieuwe zenuwcellen. Een veelbelovende benadering is hersenstimulatie met gerichte stroompulsen, maar het aantal dergelijke onderzoeken bij oudere deelnemers is nog steeds laag.

Voorwaarden zijn vaak „op de tong“
Meredith Shafto en Lorraine Tyler van de UK University of Cambridge verklaren in „wetenschap“, dat de vaardigheden die weinig door leeftijd werden beïnvloed veel taalprocessen omvatten. Hoewel het vocabulaire voor het grootste deel van het leven verbetert, neemt het op oudere leeftijd af. Bij spraakproductie is dit anders: het vertraagt ​​en verslechtert bij ouderen in vergelijking met jongere. Die termen steeds vaker „op de tong“ liegen, maar zijn niet tastbaar, is een ander typisch teken van het normale verouderingsproces. Meestal blijft de intellectuele kracht van een mens een leven lang. Dit wordt ook wereldwijd getoond aan de hand van unieke gegevens uit Schotland. Aan het begin van de 20e eeuw vreesde de regering dat de intelligentsia zou afnemen. Daarom werden grootschalige intelligentietests geïnitieerd, die gedurende tientallen jaren plaatsvonden. In 1997 werden de resultaten per ongeluk herontdekt door onderzoekers rond Ian Deary in de kelder van de Universiteit van Edinburgh, schrijft „wetenschap“-Auteur Emily Underwood in een andere post van de serie.

Studie deelnemers na tientallen jaren opgespoord
Via brieven en advertenties heeft het team van de psycholoog duizenden voormalige deelnemers opgespoord en hen gevraagd de test opnieuw af te leggen. Zoals Underwood uitlegt, hadden veel van de senioren er geen belang bij om hun slinkende hersenactiviteit te registreren. Echter, meer dan 500 deelnemers aan de test van 1932 en meer dan 1.000 in de I47 1947 IQ-studie keerden vanaf 2003 terug naar de vragenlijsten, met een verscheidenheid aan andere analyses. Underwood schrijft dat het vergelijken van de resultaten nu een unieke kans biedt om hersenveroudering te volgen. De hersenen van de senioren werden gescand, hun genen geanalyseerd en hun gewoonten vastgelegd.

IQ-test op elf-jarige leeftijd
Er wordt gezegd dat de mentale vermogens op oudere leeftijd met één factor beter kunnen worden voorspeld dan elk ander individueel kenmerk: het resultaat van de IQ-test op elfjarige leeftijd. Hoewel er veel uitzonderingen zijn, dat wil zeggen mensen wier IQ-resultaten op oudere leeftijd veel beter of slechter zijn geworden. Maar over het algemeen ondersteunden de gegevens uit Schotland een toevallige „Watertank hypothese“ geciteerde theorie, zoals aangehaald door Nicholas Martin van het QIMR Berghofer Medical Research Institute in Herston, Australië. Hoe beter een brein functioneert in de kindertijd dankzij genetische invloeden en gunstige omgevingsfactoren, hoe meer cognitieve reserves verloren kunnen gaan op oudere leeftijd. „Hoe voller de tank is bij het opstijgen, hoe langer het duurt voordat hij leeg is.“ (Ad)